Τετάρτη 16 Μαρτίου 2011

Ένα εξαιρετικό γεύμα... με ένα άνοστο επιδόρπιο!


Θα επιστρέψω απόψε στον «τόπο του εγκλήματος», σ’αυτό δηλαδή που υπήρξε η αφορμή να ξεκινήσω αυτό το blog, το ντοκιμαντέρ «1821» του ΣΚΑΪ, του οποίου το τελευταίο επεισόδιο προβλήθηκε χθες, 15 Μαρτίου.

Πρέπει καταρχάς να ξεκαθαρίσω ότι δεν άλλαξε καθόλου η άποψή μου ότι το ντοκιμαντέρ γενικά ήταν εξαιρετικό. Καταπληκτική δουλειά, σε επίπεδα εφάμιλα των διεθνών παραγωγών, μία ικανότατη επιστημονική ομάδα, συνδρομή επιστημόνων από όλον τον κόσμο, και συναρπαστικές επιστημονικές συζητήσεις μετά από κάθε επεισόδιο.

Κέρδισε η ελληνική κοινωνία από το ντοκιμαντέρ αυτό; Κατά τη γνώμη μου, σίγουρα ναι. Στο βαθμό βέβαια που είναι δυνατόν να κερδίσει μια κοινωνία κάτι από μια τηλεοπτική παραγωγή. Έγιναν σοβαρές συζητήσεις, ξεσκονίσαμε βιβλία, αγοράσαμε βιβλία, ερευνήσαμε, μπλογκάραμε! Ξέρετε πολλές τηλεοπτικές εκπομπές που να το κάνουν αυτό; Εγώ καμία! Τουλάχιστον όχι στην Ελλάδα!
Βέβαια μην τρελαινόμαστε, μια τηλεοπτική παραγωγή ήταν, με σκοπό την τηλεθέαση, το κέρδος από τις διαφημίσεις, κτλ. Όμως δεν πρέπει κανείς μας να παραβλέψει το γεγονός ότι αντί να ασχοληθούν με εύπεπτες βλακειούλες, έθιξαν σοβαρά θέματα, με επαγγελματισμό, με έρευνα, και με τεχνική αρτιότητα. Οπότε του αξίζει ένα μπράβο του ΣΚΑΪ; Όχι ένα, χίλια μπράβο του αξίζουν!

Αλλά... - δυστυχώς υπάρχει ένα «αλλά» - είναι  κρίμα, που ακόμα και εγώ, που μέχρι χθες ήμουν φανατικός οπαδός του ντοκιμαντέρ, έμεινα τελικά με μια πικρή γεύση στο στόμα από το τελευταίο επεισόδιο... Παραμένω βέβαια οπαδός του, απλά όχι φανατικός πλέον.

Το τελευταίο λοιπόν επεισόδιο, είχε τον εντυπωσιακό τίτλο «Ο Εθνικός Μύθος», και μόνο από αυτό ο καθένας περίμενε να σκάσουν πραγματικά μπουρλότα χθες το βράδυ, γι’αυτό κι εγώ περίμενα το επεισόδιο με περισσή αγωνία. Είχα πει και στην γυναίκα μου να ξεχάσει ότι σχέδια μπορεί να είχε, και είχα καρφωθεί στον καναπέ από δυο ώρες πριν, περιμένοντας να αρχίσει.
Και άρχισε, και τα μπουρλότα όντως έσκασαν, πράγματι καταρρίφθηκαν μύθοι, πράγματι ειπώθηκαν αλήθειες, αλλά, κατά τη γνώμη μου, αλήθειες μισές. Συμφωνώ πέρα ως πέρα με την κα. Αγγελομάτη που ήταν καλεσμένη (μέσω Skype, και μάλιστα με πολύ κακή σύνδεση... καλά εκεί βρήκαν να κάνουν οικονομία;) στη συζήτηση που ακολούθησε, ότι θα αρκούσε δυο-τρεις λεξούλες να ειπωθούν για να βουλώσουν στόματα. Όμως δεν ειπώθηκαν!

Η τελική εντύπωση που μου άφησε το χθεσινό επεισόδιο είναι ότι η γλώσσα που μιλάμε σήμερα είναι η Ελληνική απλώς και μόνο επειδή έτσι το θέλησαν οι Βαυαροί!

Φυσικά, δεν ειπώθηκε κάτι τέτοιο αυτολεξεί, δεν λέω σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο. Απλά αυτή η εντύπωση μου μένει. Σε εμένα προσωπικά. Δεν μιλάω στο όνομα κανενός άλλου. Βεβαίως μπορεί να παρεξήγησα κάτι, άνθρωπος είμαι. Ένας άνθρωπος όμως που είχα κάθε δυνατή θετική προδιάθεση για τη συγκεκριμένη εκπομπή! Οπότε γιατί το παρεξήγησα; Το παρεξήγησε και η κα. Αγγελομάτη βεβαίως κατά τον ίδιο τρόπο, που εντάξει, κάτι ξέρει παραπάνω από μένα!

Εξηγούμαι: Η μεταεπαναστατική Ελλάδα περιγράφεται ως ένα ετερόκλητο, πολύγλωσσο μίγμα φυλών (με μια ιδιαίτερη έμφαση στους Αρβανίτες, αλλά μηδενική π.χ. αναφορά στους Βλάχους), οι οποίοι ενοποιούνται κάτω από έναν κοινό «εθνικό μύθο» επειδή, μέσες-άκρες, εκείνον τον καιρό ήταν πολυ «in» ο φιλελληνισμός στα Ευρωπαϊκά παλάτια, και ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας ήθελε ο γιόκας του να γίνει βασιλιάς μιας «νέας αρχαίας Ελλάδας». Αυτό δεν είναι και πολύ λάθος, συμφωνώ. Τραβηγμένο λιγάκι, αλλά δεν βαριέσαι...
Περιγράφεται πώς καταστράφηκαν συστηματικά τα οθωμανικά μνημεία, και γενικά διαγράφηκαν βίαια τα ίχνη του Οθωμανικού παρελθόντος, και χτίστηκαν λαμπρά νεοκλασσικά, αναπλάθοντας μια εικόνα αρχαιοπρέπειας που υπήρχε μόνο στο μυαλό του Όθωνος και του μπαμπά του. Και σ’αυτό καμία ουσιαστική διαφωνία από μένα. Και πράγματι, είναι πάντα κρίμα να καταστρέφονται κομμάτια της ιστορίας ενός λαού.
Και έρχονται στη γλώσσα. Τα Βαυαροχτισμένα, λένε, σχολεία, αναλαμβάνουν να διδάξουν την Ελληνική γλώσσα στον μέχρι τότε ανομοιογενή και πολύγλωσσο πληθυσμό.

Αλλά, δεν γίνεται καμία απολύτως μνεία στο ότι τα Ελληνικά (στις διάφορες τοπικές διαλέκτους τους φυσικά) ήταν ήδη, πολύ πριν πατήσει το πόδι του κανένας Βαυαρός στη χώρα, η γλώσσα της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Ακόμα και αν σε κάποιους δεν ήταν η πρώτη γλώσσα, όλοι γνώριζαν σε κάποιο βαθμό Ελληνικά! Αυτό νομίζω είναι αδιαμβισβήτητο, έτσι δεν είναι; Δεν λέω ότι το αμφισβήτησε η χθεσινή εκπομπή, απλά δεν το ανέφερε καθόλου. Η εντύπωση που σου άφηνε είναι πως αν οι Βαυαροί περνούσαν τότε μια φάση «κουνγκ φου», σήμερα θα μιλούσαμε Κινέζικα!

Απογοητευμένοι, λέει, οι Βαυαροί που ήρθαν τότε στην Ελλάδα, έστελναν δακρύβρεχτες επιστολές πίσω στο Μόναχο και έλεγαν «μα αυτοί δεν είναι οι αρχαίοι Έλληνες που μας τάξατε! Κλαψ!» (το κλαψ δικό μου). Αισθάνομαι λοιπόν την ανάγκη να ζητήσω ετεροχρονισμένα συγγνώμη από τον Ludwig I, König von Bayern, συγγνώμη, τον Λουδοβίκο τον Α’ βασιλέα Βαυαρίας (καθότι φιλέλλην), που οι πρόγονοί μας δεν ήταν αυτό που περίμενε:
Εντσούλντιγκουνγκ χερ Κόενινγκ!
Να με συγχωράει που δεν ξέρω Γερμανικά. Εμ ας πρόσεχε, που πήγε και μας έμαθε Ελληνικά ο χαζός ο γιός του αντί για Γερμανικά.

Φοβερός φιλέλλην, βέβαια. Τόσο πολύ φιλέλλην που μας έστειλε τον γιό του για βασιλιά. Λέω να στείλουμε κι εμείς τον γιο του Μητσοτάκη στην Γερμανία για καγκελάριο, για να αποδείξουμε πόσο φιλογερμανοί είμαστε. Καλά, αφού μας λάτρευε τόσο, χάθηκε να στείλει κανένα χρυσό φλουρί; Κανένα απ’ αυτά τα ωραία Βαυαρέζικα λουκάνικα; Ένα βαρέλι μπύρα έστω; Τον γιο του μας έστειλε για να μας κυβερνήσει;

Συγγνώμη λοιπόν κύριοι Βαυαροί που σας το χαλάσαμε και δεν γίναμε αρχαιοελληνικό τσίρκο να έρχεστε να βγάζετε φωτογραφίες. Μήπως έπρεπε να φοράμε και χλαμύδες;

Εντάξει, το παρατραβάω, το ξέρω, και ειδικά για τον νεαρό Όθωνα, το πιστεύω ότι ήταν γνήσιος λάτρης της αρχαίας Ελλάδας, και δεν έχω κανένα πρόβλημα να παραδεχτώ πως όταν πέθανε ήταν περισσότερο Έλληνας βασιλιάς, παρά Βαυαρός πρίγκηπας.

Δεν αντιλέγω οτι έπαιξε τον ρόλο της η Βαυαρική μοναρχία σε αυτό που είμαστε σήμερα. Πολύ πιθανόν να μην ήταν η γλώσσα μας όπως είναι αν δεν είχε προηγηθεί η προσπάθεια των Βαυαρών να την «καθαρίσουν». Αλλά δεν θα ήταν Ελληνικά; Φυσικά και θα ήταν Ελληνικά! Με λίγες περισσότερες τούρκικες λέξεις; Ίσως! Με λίγες περισσότερες Αρβανίτικες λέξεις; Μπορεί! Αλλά θα ήταν οπωσδήποτε Ελληνικά! Όπως Ελληνικά ήταν η γλώσσα των Ελλήνων στα υπόλοιπα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που δεν είχαν ελευθερωθεί ακόμα! Όπως Ελληνικά είναι και τα Ποντιακά! Βαυαροί πήγαν και στον Πόντο μήπως;

Αλλά πέρα από τη γλώσσα, υπάρχει και άλλο ένα θέμα, σχετικά με το ρόλο της Εκκλησίας. Βεβαίως, ταυτίζομαι απόλυτα με την άποψη ότι η επίσημη Εκκλησία τότε, δεν κούνησε ούτε δαχτυλάκι για να βοηθήσει την Επανάσταση. Αλλά ούτε ένας καλός λόγος δεν βρέθηκε για τον απλό κληρικό; Δεν συνέπασχε ο καθημερινός παπάς με το ποίμνιό του; Δεν βρέθηκε ούτε ένα δευτερόλεπτο καιρός να μιλήσει κάποιος για τον Παπαφλέσσα; Για τον Αθανάσιο Διάκο; Τόσο ασήμαντοι ήταν; Ακόμα και αν από την έρευνά τους προέκυψε πως ήταν ασήμαντοι, και αυτό ακόμα θα άξιζε να το αναφέρουν!

Για να μη μιλήσω και για την Μπουμπουλίνα. Η μόνη αναφορά που έγινε τελικά σ’αυτή τη μεγάλη ηρωίδα του Έθνους από την εκπομπή, ήταν ότι βοήθησε στη διαφυγή του χαρεμιού ενός Πασά και καρπώθηκε τα ασημικά τους. Δεν λέω ότι με πείραξε αυτή καθεαυτή η αναφορά, και μαγκιά της που τους τα πήρε, στο κάτω κάτω γλύτωσε τη ζωή μερικών αθώων ανθρώπων, δεν ζημίωσε σε τίποτα την Επανάσταση, και ξέροντας την  ιστορική της πορεία είμαι σίγουρος ότι διέθεσε και το τελευταίο γραμμάριο χρυσαφιού στον αγώνα. Περίμενα όμως, σε κάποιο επόμενο επεισόδιο να πουν και κάτι άλλο γι’αυτήν. Όμως εις μάτην.

Όταν η κα. Αγγελομάτη τους επεσήμανε το θέμα των απλών κληρικών στη συζήτηση που ακολούθησε την εκπομπή, περίμενα κάποιος να αρθρώσει το όνομα «Παπαφλέσσας», να πει ένα «συγγνώμη, δεν αναφέρθηκε λόγω έλλειψης χρόνου», κάτι τέλος πάντων! Όμως τίποτα...

Και μιλώντας για τη συζήτηση, ήταν κομματάκι απογοητευτική. Και άλλες φορές έτυχε να υπάρχουν στο ντοκιμαντέρ πράγματα που δεν μου άρεσαν, αλλά η  συζήτηση μετά, σχεδόν πάντα με κάλυπτε. Αλλά χθες, τι ήταν αυτό; Βερέμης, Τατσόπουλος και ο σκηνοθέτης(!) της σειράς (δεν θυμάμαι όνομα, να με συγχωρεί) απέναντι σε έναν αντίλογο ενός εμφανώς κουρασμένου κυρίου Κολιόπουλου, και της κυρίας Αγγελομάτη μέσω μίας κάκιστης σύνδεσης με webcam(!).

Και άντε, αν ο σκηνοθέτης ήταν εκεί για να μιλήσει για τη σκηνοθεσία της σειράς, να το δεχτώ. Αμ δε όμως! Είχε άποψη και για τα Ιστορικά! Δεν ξέρω, μπορεί να είχα εκνευριστεί και να παρεξηγούσα πράγματα (πάλι ρε παιδί μου;), αλλά το ύφος του μου φάνηκε τρομερά χαιρέκακο όταν είπε: «αν είχαμε τους ήρωες των δραματοποιημένων σκηνών να μιλάνε, θα χρειαζόμασταν υπότιτλους!» και να γελάνε μετά κι οι τρεις, όλο χαρά που διέλυσαν το μύθο των Ελληναράδων.  Μα σαν να ήταν εκεί και να τους άκουγε ένα πράγμα!

Προσοχή, δεν λέω ότι είναι ψέμα αυτό που είπε. Κι εγώ όταν πηγαίνω στη Χίο, στο χωριό της μαμάς μου, όταν αρχίζουν τα Χιώτικα εκεί οι κυρίες, χρειάζομαι υπότιτλους όντως! Πολύ δε περισσότερο στην Κρήτη! Δεν το συζητάω για όταν μιλάνε Πόντιοι μεταξύ τους! Αλλά είναι μια φράση που αφήνει πολύ πολύ κακές εντυπώσεις! Ειδικά όταν δεν έχει προηγηθεί ούτε μία λέξη για το ότι τα Ελληνικά ήταν πανταχού παρόντα στον Ελλαδικό χώρο! Αν είχαν πει πιο πριν μια τόσο απλή φράση: «πάνω-κάτω όλοι μιλούσαν Ελληνικά», τότε δεν θα είχα κανένα πρόβλημα  με την εξυπνάδα που αμόλησε.

Και, κύριε Βερέμη, κύριε καθηγητά... ακούτε κάτι τέτοιο από έναν σκηνοθέτη, την στιγμή που είστε και εσείς εκεί παρών, και είστε ο καθ’ ύλην αρμόδιος. Γιατί δεν σπεύδετε να τον διορθώσετε, έστω να τον συμπληρώσετε; Ούτε που πήγε το μυαλό σας ότι μπορούσε να ακουστεί άσχημα αυτό που είπε;

Τέλος πάντων, ας σταματήσω κάποια στιγμή, γιατί παραείναι μεγάλο το σεντόνι. Τα‘πα και ησύχασα πάντως. Κρίμα, πραγματικά κρίμα, που τελείωσε έτσι αυτή η σειρά, την οποία όμως, παρόλα αυτά, συνεχίζω να θεωρώ εξαιρετική, και παράδειγμα προς μίμηση για τα άλλα κανάλια. Αλλά δυστυχώς, η τελευταία γεύση που μου άφησε ήταν πικρή... Και θα ήταν τόσο απλό να ήταν γλυκύτατη! Δύο φράσεις, τρεις λεξούλες παραπάνω χρειάζονταν!

Δεν μιλάω για συνωμοσίες, δεν λέω ότι αποσκοπούσε κάπου, η  γνώμη μου είναι ότι απλά θέλησαν να προκαλέσουν, υπέρ του δέοντος όμως, για να δημιουργήσουν ακόμα περισσότερο ντόρο. Θεμιτός ο ντόρος για ένα τηλεοπτικό προϊόν, δε λέω, αλλά λίγη προσοχή, λίγη ευαισθησία παραπάνω δεν θα έβλαπτε.

Τελικά πάντως, πολύ ωραίο το γεύμα, πλουσιότατο, το απολαύσαμε, αλλά όσο για το επιδόρπιο, ευχαριστώ... δεν θα πάρω!

6 σχόλια:

  1. Νομίζω, ότι σε γενικές γραμμές η σειρά ήταν επιτυχημένη. Έδειξε με εκλαϊκευμένο τρόπο, ότι η ιστορία του 1821 βρίθει μύθων, παρουσίασε σε απτές γραμμές τα γεγονότα της εποχής εκείνης και απέδειξε, ότι η ελληνική τηλεόραση έχει να προσφέρει. Όσο για το τελευταίο επεισόδιο, δεν το είδα, για να έχω άποψη, αλλά μου κέντρισες το ενδιαφέρον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συμφωνώ απόλυτα με όλα όσα λες περιούσιε! Κι εμένα μου άρεσε πάρα πολύ η σειρά, αλλά για δες λίγο και το τελευταίο επεισόδιο, καθώς και την συζήτηση που ακολούθησε... Μόνο εγώ παρεξήγησα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τέλειο Στέλιο -- τόσο τέλειο που παραβλέπω και την γενικότερα θετική γνώμη σου για την σειρά (την οποία ανηλεώς τορπίλισες) :-)

    [Αλβανόφωνοι, Βλαχόφωνοι, Σλαβόφωνοι ... Ελληνικά μάθαιναν όλοι στα όποια προ του 1821 σχολεία, εντός και εκτός Οθωμανικής Αυτοκρατορίας! Και βέβαια το ότι η Ελλάδα (ξανα)μίλησε Ελληνικά το οφείλει πολύ περισσότερο στην συγγραφή της Καινής Διαθήκης στην Ελληνική παρά στους Δυτικοευρωπαίους αρχαιολάτρες...]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. gbaloglou σ'ευχαριστώ πολύ για τα καλά λόγια!
    Και φυσικά έχεις δίκιο. Η Καινή Διαθήκη ήταν το κατ'εξοχήν και για πολλούς το μοναδικό ανάγνωσμα της εποχής.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. "με μια ιδιαίτερη έμφαση στους Αρβανίτες, αλλά μηδενική π.χ. αναφορά στους Βλάχους"

    Δεν είδα το επεισόδιο, αλλά εύλογο μου φαίνεται να μην υπάρχει αναφορά στους Βλάχους: στο μικρούτσικο βασίλειο του Όθωνα δεν υπήρχαν Βλάχοι, απλώς και μόνο γιατί ζούσαν πιο βόρεια, ενώ υπήρχαν πάμπολλοι Αρβανίτες, ακόμα και στα περίχωρα της Αθήνας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ευχαριστώ πολύ για την επισήμανση!
    Πράγματι έχεις απόλυτο δίκιο, και αυτό δικαιολογεί τη μη αναφορά στους Βλάχους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή