Περί Ασύλου

Πάει λοιπόν το άσυλο. Μας τελείωσε.

Ιστορική μέρα η 24η Αυγούστου. Με μία συντριπτική πλειοψηφία, η Βουλή υπερψήφισε το νέο νόμο για τη μεταρρύθμιση των ΑΕΙ, όπου μεταξύ πολλών άλλων αλλαγών, καταργήθηκε και το περίφημο Πανεπιστημιακό Άσυλο.

Τις μέρες που ακολούθησαν, στο twitter, στο facebook και στα blogs, έγινε ο κακός χαμός. Πάρα πολύς κόσμος αντιδρά λες και κάποιος τους σκότωσε τη μητέρα. Ορκίζονται εκδίκηση, εμφανίζονται έτοιμοι για τον υπερ πάντων αγώνα, και φυσικά διαλαλούν με όλη τους τη δύναμη ότι αυτό ήταν το τελειωτικό χτύπημα εναντίον της δημοκρατίας. Διάβασα πραγματικά δεκάδες φορές αυτήν τη φράση, ότι το άσυλο ήταν το «τελευταίο προπύργιο της δημοκρατίας».

Ήταν όμως;

Κατά τη γνώμη μου, κατηγορηματικά ΟΧΙ.

Ήταν ένας θεσμός που δεν είχε καμία απολύτως χρησιμότητα. 

Ήταν μια συμβολική, λαϊκίστικη μπορείς να πεις, παραχώρηση του Ανδρέα Παπανδρέου στο φοιτητικό κίνημα, εκείνη την ιστορική τετραετία της Αλλαγής 1981-1985. Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 1982. Φυσικά, για τότε ήταν μια πραγματική ευφυής πολιτική κίνηση. Άλλωστε, κανείς ποτέ δεν αμφισβήτησε την ευφυΐα του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η κατάληψη του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές το 1973, τότε ακόμα πολύ πρόσφατο γεγονός, ήταν το αδιαμφισβήτητο σύμβολο της πάλης ενάντια στην παρανομία της εξουσίας, της μάχης για τη δημοκρατία. Και φυσικά, η εισβολή των τανκ στη συνέχεια, το αδιαμφισβήτητο σύμβολο της βίαιης κρατικής καταστολής, της αδιαφορίας για τη ζωή του πολίτη μπροστά στη διατήρηση της εξουσίας. 

Οπότε, ποιος καλύτερος τρόπος να δείξεις το πόσο τιμάς το γεγονός, παρά το να θεσμοθετήσεις επίσημα, με νόμο, την απαγόρευση εισόδου των δυνάμεων καταστολής μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους.

Ισχυρό λοιπόν ως σύμβολο το άσυλο. Αλλά στην ουσία, προσέφερε τίποτα; Είχε η ύπαρξη του ασύλου κάποια θετική συνεισφορά στην ελληνική κοινωνία; Στα κοινωνικά κινήματα; Στις λαϊκές διεκδικήσεις;

Όχι! Καμία! Καμία απολύτως!

Η μόνη του χρήση –διορθώστε με αν κάνω λάθος– ήταν για να αποτελούν τα πανεπιστημιακά κτίρια το καταφύγιο και το ορμητήριο διαφόρων αναρχικών-αντεξουσιαστικών «αντάρτικων πόλης», που τα έβαζαν συχνά-πυκνά, και συνήθως για ασήμαντες αφορμές, εναντίον δικαίων και αδίκων.

Και αυτό είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Σκεφτείτε το λίγο. Είσαι αντεξουσιαστής, είσαι αναρχικός, μισείς το σύστημα, θέλεις να το καταστρέψεις, και καταδέχεσαι να χρησιμοποιείς χώρους που το ίδιο το σύστημα σου παραχώρησε για καταφύγιό σου; Δεν είναι αντιφατικό; Δεν είναι γελοίο; 

Σκεφτείτε το, αλήθεια! Φέρτε στο μυαλό σας μια μεγάλη επανάσταση. Ας πούμε του 1821. Οι Έλληνες επαναστατήσαμε για την ανεξαρτησία μας. Φαντάζεστε να λέει ο Σουλτάνος στον Κολοκοτρώνη ότι αν μπει στο τάδε κτίριο δεν θα τον πειράξει, και φαντάζεστε ο Κολοκοτρώνης να το δέχεται, και όταν τελειώνει η μάχη να μπαίνει μέσα στο κτίριο που του όρισε ο Σουλτάνος για να ξαποστάσει;

Αν ήμουν αντεξουσιαστής, αν ήμουν αναρχικός, θα σιχαινόμουν από τα βάθη της καρδιάς μου την ιδέα να χρησιμοποιώ έναν νόμο του αστικού κράτους, αυτού που ορκίζομαι να καταστρέψω, για να βρω καταφύγιο στον αγώνα μου!

Η όλη ιδέα θυμίζει περιφραγμένη παιδική χαρά:

«Παιδάκια, να! Εκεί μέσα κάντε ότι θέλετε, αν βγείτε έξω όμως θα σας κάνω ντα, καλά;»

Και φυσικά, με το περίσσευμα ανωριμότητας του αντεξουσιαστικού χώρου, την καλοδέχονταν την προσφορά, και μάλιστα την υπερασπίζονταν με όλη τους τη δύναμη.

Μία πολύ συνηθισμένη φράση-καραμέλα, ήταν ότι το άσυλο υπήρχε για την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Απορώ πραγματικά πως ξεστομιζόταν αυτό το πράγμα από ανθρώπους με στοιχειώδη ευφυΐα. Σε μία δημοκρατική χώρα, που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κάθε πλατεία, το κάθε μπαλκόνι, και η τελευταία πέτρα της επικράτειάς της είναι άσυλο για την ελεύθερη διακίνηση ιδεών! Μία δημοκρατία δεν χρειάζεται θεσμοθετημένα καταφύγια! Ο οποιοσδήποτε, οπουδήποτε, πρέπει να μπορεί να πει ή να γράψει οτιδήποτε!

Σαν να ακούω ήδη την αντίδραση: «και πού είδες ρε να σέβονται την ελευθερία λόγου στην Ελλάδα;». Θα απαντούσα πως γενικά την βλέπω παντού. Ο κάθε συνωμοσιολόγος, ο κάθε οξύθυμος δεσπότης, ο κάθε συνδικαλιστοπατέρας του ΠΑΜΕ, ο καθένας σε τελική ανάλυση, έχει το ελεύθερο να φωνάζει στις τηλεοράσεις, να βγάζει αφίσες, να κρεμάει πανό, να γράφει άρθρα σε εφημερίδες, και δεν έχει υποπέσει ποτέ στην αντίληψή μου μια σύλληψη για κάτι που κάποιος είπε ή έγραψε.

Όμως δεν είναι ανάγκη να συμφωνείτε με την άποψή μου. Μπορεί κατά τη γνώμη σας να έχει φιμωθεί κάποιος. Ωραία λοιπόν, να το δεχτώ. Πείτε μου μια εφημερίδα που τυπώνεται στον χώρο του ασύλου για να γλυτώσει τον κρατικό έλεγχο. Έναν ραδιοσταθμό που εκπέμπει από το άσυλο για να μην φιμώνεται. Κάτι τέλος πάντων, δώστε μου ένα έστω παράδειγμα ελεύθερης διακίνησης ιδεών που οφείλει την ύπαρξή του στο άσυλο!

Αντεξουσιαστής πάντως εγώ δεν είμαι. Αριστερό θα μπορούσε κάποιος να με πει, αν και το αριστερός στην Ελλάδα έχει φτάσει να είναι συνώνυμο και με πράγματα τα οποία δεν ασπάζομαι. Πάντως, αν ορίσουμε ως αριστερό κάποιον που οραματίζεται την κοινωνική ισότητα, τις ίσες ευκαιρίες, την πρόσβαση όλων σε δωρεάν υγεία και παιδεία, την ειρήνη των λαών, την κατάργηση των συνόρων, την εξάλειψη κάθε είδους διακρίσεων, τότε ναι, μπορείς κάλλιστα να με πεις αριστερό. Πάνω απ’ όλα όμως είμαι δημοκράτης. Και όταν είσαι δημοκράτης, πρέπει να αποδέχεσαι τη γνώμη της πλειοψηφίας ακόμα και όταν διαφωνείς.

Και η πλειοψηφία δεν το θέλει πλέον το άσυλο!

Όλες οι δημοσκοπήσεις αυτό  δείχνουν. Όλες οι καθημερινές συζητήσεις αυτό δείχνουν. Και μόνο λοιπόν η στοιχειώδης δημοκρατική ευαισθησία, επιβάλει πλέον την κατάργησή του.

Βέβαια, κάποιος σ’αυτό το σημείο μπορεί να θέσει μια πολύ εύλογη έσταση: «Εντάξει ρε φίλε, μας είπες ότι το άσυλο δεν είχε κάποια θετική συνεισφορά. Πολλά πράγματα δεν έχουν θετική συνεισφορά στον κόσμο αλλά τα κρατάμε ως σύμβολα. Γιατί όχι και το άσυλο;»

Γιατί όχι λοιπόν;

Μα γιατί το άσυλο, όχι απλά δεν είχε θετική συνεισφορά, αλλά, δυστυχώς, συχνότατα, είχε αρνητική.

Δεν θα πάω στα άκρα. Δεν θα μιλήσω για ναρκωτικά, ή βιασμούς, ή διάφορες τέτοιες υπερβολές που ακούσαμε πολλές φορές από τα κανάλια. Δεν λέω, μπορεί κάποιος να ήπιε ένα μπάφο σε πανεπιστημιακό χώρο. Ε και; Το άσυλο φταίει γι’αυτό; Στην Ομόνοια τρυπιούνται μπροστά στα μάτια μας και όλοι κάνουν σαν να μη βλέπουν τίποτα!

Υπήρξα ενεργός πολιτικά φοιτητής. Και σε συνελεύσεις κατέβαινα, και σε καταλήψεις συμμετείχα, και ποτέ μα ποτέ δεν έγινα μάρτυρας εγκλημάτων στο χώρο του ασύλου, όπως μας λένε κάποιοι φωστήρες των ΜΜΕ. Δεν είδα κανέναν να θέλει να σκοτώσει κάποιον, ή να βιάσει κάποια εκμεταλλευόμενος το άσυλο, ούτε ξέρω να έχει ποτέ καταγραφεί κάποια τέτοια υπόθεση.

Οπότε όχι, εστία εγκληματικών ενεργειών ή άντρο της Μαφίας δεν το λες. Αυτό όμως που είδα με τα μάτια μου –και που φυσικά ξέρει ο οποιοσδήποτε έχει έστω και ελάχιστη σχέση με ελληνικό πανεπιστήμιο– είναι καταστροφές, κλοπές εξοπλισμού, ρύπανση του χώρου, συνθήματα ζωγραφισμένα παντού.

Επίσης, είδα ανθρώπους να παρεμποδίζονται να κάνουν ερευνητικό έργο επειδή η σχολή ήταν υπό κατάληψη, ή ανθρώπους να παρεμποδίζονται να βγάλουν ομιλίες, όπως πολύ πρόσφατα ο Νομπελίστας James Watson. Με τον τελευταίο, είναι απολύτως θεμιτό να έχεις αντιρρήσεις, να θες να διαμαρτυρηθείς εναντίον του, να βγάλεις τα πανό σου, οτιδήποτε. Αλλά να μπαίνεις απειλητικά στο αμφιθέατρο και να καταφέρεσαι βίαια εναντίον ενός 80χρονου είναι αν μη τι άλλο πρόστυχο, και επί της ουσίας κατάργηση της ελευθερίας του λόγου, για την οποία υποτίθεται ότι κόπτεσαι!

Και φυσικά, είδα κι εγώ τόσες και τόσες φορές αυτό που είναι πλέον τόσο γνώριμο σε όλους, και επισήμανα άλλωστε και στην αρχή, το να χρησιμοποιείται δηλαδή το κτίριο του ΕΜΠ ως στρατόπεδο ενός αντάρτικου χωρίς σκοπό, χωρίς σχέδιο, που στρέφεται ευθέως ενάντια στην κοινωνία και στον μέσο άνθρωπο, και δίνει επιχειρήματα σε όλους τους καλοθελητές για να περιορίσουν την ελευθερία μας – για το καλό μας πάντα.

Αυτό το πράγμα έπρεπε επιτέλους να σταματήσει.

Αλλά –και είναι ένα μεγάλο «αλλά» αυτό– το σημαντικότερο σε αυτή τη φάση είναι να μην αφήσουμε το θέμα του άσυλου να μας χωρίσει. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την ύπαρξή του, πρέπει να παραδεχτείτε ότι είναι μια ασήμαντη ανθυπολεπτομέρεια μπροστά στην καταιγίδα των προβλημάτων της Ελληνικής κοινωνίας σήμερα. Ας μην χάσουμε πολύτιμο χρόνο να μαλώνουμε για το άσυλο, τη στιγμή που ο ένας στους τρεις νέους δεν έχει και ούτε μπορεί να βρει δουλειά!

Οι καταστάσεις απαιτούν ενότητα, ωριμότητα, και φυσικά αγώνα. Αγώνα με συγκεκριμένα, ρεαλιστικά, πραγματικά αιτήματα. Αγώνα που να ζητάει να φέρει λύσεις, όχι να δημιουργεί νέα προβλήματα! Οι μούντζες, οι γενικολογίες, και το «να μην αλλάξει τίποτα» δεν βοηθάνε καθόλου.

Τα πάντα πρέπει να αλλάξουν, και θα αλλάξουν, έιτε το θέλουμε είτε όχι. Ας βοηθήσουμε ο καθένας όσο μπορεί να αλλάξουν προς τη σωστή κατεύθυνση.